TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI CA DONG Ở HUYỆN SƠN TÂY

TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI CA DONG Ở HUYỆN SƠN TÂY

Trang phục truyền thống của dân tộc Ca Dong (một nhánh của dân tộc Xơ Đăng) ở huyện Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi, mang đậm bản sắc văn hóa riêng, phản ánh đời sống và phong tục tập quán của người dân nơi đây. Các đặc điểm chính của trang phục truyền thống Ca Dong bao gồm:

1. Trang phục nam:

Đàn ông Ca Dong, dường như trước đây ai cũng có khố (kapen), tấm choàng (ramoong) có 3 màu dệt xuôi theo chiều dọc: Xanh chàm, vàng, đỏ, hoặc đen, vàng, đỏ. Ngay từ lúc trưởng thành, để như một rađhăm (hình ảnh người hùng ở núi rừng), con trai Ca Dong còn được ông bà, bố mẹ trao cho những kỷ vật của tổ tiên để lại. Đó là chiếc noot – vòng cổ có hàng trăm chiếc lục lạc đồng; koong katoat – vòng tay lớn có gai, là thứ không chỉ để làm cho “oai hùng”, mà còn là vũ khí. Trong các truyện cổ Ca Dong, thường có hình ảnh những rađhăm như vậy, quấn khố, choàng ramoong, cầm giáo, mang noot, đeo koong avot, buột dải băng đỏ trên đầu, tóc cắt ngang trán, như các “người hùng” Grăng Hoa, Grăng Tecpia, Yang Ing… Nhưng hình ảnh đó không chỉ có trong huyền thoại từ thuở nào, mà đó cũng chính là hình ảnh của các chàng trai, đàn ông Ca Dong ngày nay trong mùa lễ hội.

Trang phục của Đàn ông Ca Dong

2. Trang phục nữ:

Bộ y phục của phụ nữ Ca Dong mặc váy, tà phủ dài gần hết đôi chân, được dệt nhiều loại hoa văn bằng những ô hộc khác nhau, mà họ tự hào giải thích, đó là lá đùng đình, là hoa thị, là ổ nhện – nơi trú ngụ của linh hồn mỗi khi lưu lạc, cùng những đường diềm xanh chàm, đỏ bả trầu, vàng nghệ… Trên những chiếc váy cổ, ở đường diềm chân váy, còn có đính những hạt lục lạc đồng nhỏ xíu, để khi thung thăng trên đường tiếng lục lạc reo vui, không chỉ cùng bè bạn mà còn hòa với tiếng gió ngàn, chim chóc. Trên ngực phụ nữ Ca Dong thường có mảnh vải màu đỏ, hay màu vàng, màu trắng, vắt chéo từ vai xuống thắt lưng, hoặc những chùm chỉ màu đỏ, màu vàng thắt quanh eo thon thả.

Tấm thổ cẩm có sắc màu được dệt bằng những sợi chỉ nhuộm từ những thứ có sẵn nơi rừng núi. Màu đỏ thẫm lấy từ nước lá trầu sau khi giã với cau hạt, hoặc chiết từ vỏ cây seng, biểu tượng cho mặt trời. Màu xanh đằm thắm được chiết từ cây chàm (taram), biểu tượng bầu trời, sông suối. Màu vàng dịu dàng được chiết từ củ nghệ, củ mơ gang, là biểu tượng cho ánh trăng. Màu đen đậm đà được chiết từ cây grao pu trộn với nhọ nồi, rau lang, than (đốt từ nứa tươi, hoặc hạt bắp) giã nhuyễn, biểu tượng cho đất đai. Màu trắng thâm trầm được tạo từ đá vôi, vỏ ốc, vỏ cua, trứng gà, biểu tượng cho mây mưa… Trên bộ trang phục của phụ nữ Ca Dong còn có 2 loại, với họ quý giá nhất, đó là chiếc thắt lưng và chiếc talok cring nink, do chính họ làm ra. Người Ca Dong gọi chiếc thắt lưng đa dạng sắc màu là vreat pă.

– Trang sức: Phụ nữ đeo nhiều loại trang sức làm từ đồng, hạt cườm, hoặc vỏ ốc, như vòng cổ, vòng tay và khuyên tai. Trang sức vừa là vật trang trí, vừa mang ý nghĩa tâm linh.

– Trang sức: Phụ nữ đeo nhiều loại trang sức làm từ đồng, hạt cườm, hoặc vỏ ốc, như vòng cổ, vòng tay và khuyên tai. Trang sức vừa là vật trang trí, vừa mang ý nghĩa tâm linh.

Trang phục và trang sức của người phụ nữ Ca Dong

3. Chất liệu của trang phục truyền thống người dân tô Ca Dong:

Trang phục thường được làm từ chất liệu sợi bông, dệt thủ công trên khung cửi truyền thống. Màu sắc chủ đạo là màu chàm, đen, trắng, đỏ, với các họa tiết biểu trưng cho văn hóa và tín ngưỡng của người Ca Dong.

Trong các dịp lễ hội, họ có thể mang thêm các phụ kiện như khăn choàng hoặc đội mũ trang trí bằng lông chim, hoa lá để thể hiện sự tôn kính với thần linh và tổ tiên.

4. Ý nghĩa:

Trang phục không chỉ là vật dụng hàng ngày mà còn mang giá trị văn hóa sâu sắc, thể hiện sự giao hòa giữa con người với thiên nhiên và tín ngưỡng của cộng đồng. Nó còn phản ánh sự khéo léo của phụ nữ Ca Dong trong việc dệt vải và tạo ra những sản phẩm độc đáo.