VĂN HOÁ NGHỆ THUẬT CỦA NGƯỜI DÂN TỘC CA DONG Ở HUYỆN SƠN TÂY

VĂN HOÁ NGHỆ THUẬT CỦA NGƯỜI DÂN TỘC CA DONG Ở HUYỆN SƠN TÂY

Văn hóa nghệ thuật biểu diễn của người Ca Dong ở Sơn Tây, Quảng Ngãi, là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần và văn hóa của dân tộc này. Nó không chỉ phản ánh bản sắc độc đáo mà còn đóng vai trò gắn kết cộng đồng, thể hiện tín ngưỡng và truyền thống lâu đời. Dưới đây là các nét chính:

1. Múa xoang

• Đặc điểm:

Múa xoang là một loại hình nghệ thuật biểu diễn quan trọng trong đời sống văn hóa của người Ca Dong. Các động tác múa nhịp nhàng, mạnh mẽ và đầy sức sống, thường diễn ra xung quanh nhà Gươl hoặc trong các lễ hội lớn.

Người tham gia múa thường là nam và nữ, di chuyển thành vòng tròn, hòa quyện với âm thanh cồng chiêng.

• Ý nghĩa:

Múa xoang thường gắn liền với các nghi lễ cầu mùa, mừng mùa bội thu, hoặc các dịp lễ hội tâm linh, thể hiện lòng biết ơn với thần linh. Nó cũng là biểu tượng của sự đoàn kết và hòa hợp trong cộng đồng.

2. Âm nhạc cồng chiêng

• Đặc điểm:

Cồng chiêng là nhạc cụ không thể thiếu trong các buổi lễ hội, nghi thức quan trọng và sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Người Ca Dong có những điệu nhạc riêng, phù hợp với từng loại nghi lễ như cúng rừng, cúng lúa, hay các dịp cưới hỏi. Âm thanh của cồng chiêng mang tính thiêng liêng, kết nối con người với thần linh và tổ tiên.

Hình ảnh cồng chiêng của người Ca Dong

• Vai trò trong nghệ thuật biểu diễn:

Âm nhạc cồng chiêng thường kết hợp với múa xoang, tạo nên một không gian nghệ thuật vừa trang nghiêm vừa sôi động. Đây là biểu tượng văn hóa chung của các dân tộc Tây Nguyên, trong đó người Ca Dong có nét đặc trưng riêng.

Về chiêng (ching), loại 6 chiếc gọi là chinh – kan, loại 12 chiếc gọi là ching – hlinh, loại ba chiếc gọi là ching piq ka tah (chiêng ba). Trống có tên là Hơ-gâr. Đàn có đàn vroac ba dây, vroac – goang 8 dây, vroac – krâu từ 8 đến 16 dây. Đàn kéo có ra-đong, đàn môi có ra-ngoiq, đàn ngậm nói có a-vam. Đàn gõ trên cây nứa có tờ-rưng. Đàn nứa đặt trên nước có a-khung…

Một số hình ảnh  về nhạc cụ dân tộc của người Ca Dong ở Sơn Tây

3. Hát dân ca và kể sử thi

• Hát dân ca:

Dân ca của người Ca Dong thường là các bài hát mang âm hưởng núi rừng, thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, và lao động sản xuất. Nội dung bài hát phong phú, từ ca ngợi thần linh, tổ tiên đến tình yêu đôi lứa, cuộc sống hàng ngày.

Trong các lễ hội thường sử dụng các bài hát dân ca Ra Nghé, Kaliêu, và các nhạc cụ truyền thống: Đàn kéo có ra-đong, đàn môi có ra-ngoiq, đàn ngậm nói có a-vam. Đàn gõ trên cây nứa có tờ-rưng. Đàn nứa đặt trên nước có a-khung.

• Kể sử thi (Hơ-mon):

Người Ca Dong có truyền thống kể sử thi, các câu chuyện dài về nguồn gốc dân tộc, những anh hùng huyền thoại, và các bài học triết lý. Hơ-mon thường được kể trong các dịp lễ hội hoặc sinh hoạt cộng đồng, với sự tham gia của người kể chuyện chính và khán giả, tạo không khí gần gũi, ấm áp.

4. Các trò chơi dân gian

Các trò chơi dân gian cũng được xem như một loại hình nghệ thuật biểu diễn, ví dụ như:

Nhảy cột: Một trò chơi vừa mang tính giải trí, vừa thể hiện sự dẻo dai, mạnh mẽ của người tham gia.

Hát đối đáp: Nam nữ thường giao lưu qua các bài hát đối đáp trong lễ hội, thể hiện sự khéo léo trong ứng xử và tài năng ca hát.

5. Nghệ thuật biểu diễn trong lễ hội

Lễ hội cúng lúa mới: Là dịp quan trọng nhất, nghệ thuật biểu diễn bao gồm múa xoang, hát dân ca, và cồng chiêng.

Lễ hội cúng rừng: Các nghi thức cúng bái thường đi kèm với múa hát và diễn tả lòng thành kính với thiên nhiên.

Lễ cưới: Bao gồm nhiều tiết mục biểu diễn nghệ thuật như hát dân ca, chơi nhạc cụ truyền thống, và múa.

Văn hóa nghệ thuật biểu diễn của người Ca Dong không chỉ là hoạt động giải trí mà còn là phương thức để gìn giữ và truyền tải các giá trị văn hóa, lịch sử và tín ngưỡng. Những hình thức biểu diễn này thể hiện bản sắc độc đáo của dân tộc và đóng góp vào sự đa dạng văn hóa của vùng Tây Nguyên và Việt Nam.